Living a vida lixo.
O pavillón de España.
Mondo Brutto.
"O baleiro do ocio é o baleiro da vida na sociedade actual(...). Isto é o que refire, e ó mesmo tempo oculta, todo o espectáculo cultural existente, dentro do cal podemos distinguir tres grandes formas: (...) Unha forma clásica, reproducida en estado puro ou prolongada por imitación (...). A continuación, infinidade de trazos dun espectáculo degradado, que é a representación da sociedade dominante posta ó servicio dos explotados para a súa propia mistificación (os xogos televisados, case todo o cinema e a novela, a publicidade, o automóbil como signo de prestixio social). Finalmente, existe unha negación vangardista do espectáculo, a cotío inconsciente dos seus motivos, que é a cultura actual 'no que ten de orixinal'." ("A Realización da Arte", Internationale Situationniste, núm. 4, vol. 1, 1960)
Ilustres persoas de "grande fama e entendemento" levan décadas disertando sobre o significado da cultura actual. Os resultados destes estudios foron variopintos e pintureiros, aínda que existe unha unanimidade á búlgara en defender estas dúas ideas como feitos de facto; unha, que a cultura sacralizouse, invadindo tódolos ámbitos da vida; e dous, que esa mesma e todopoderosa cultura deveiu nunha sorte de "caos reptante" onde se mesturan, aglutina e gomítanse sen dixerir tropezóns antagónicos, superpostos e extraordinariamente "confusos", como dirían Gustavo Bueno ou Dino. Estes dous belos conceptos atoparon na cultura e vida social hispana unha materialización portentosa. Por esta sinxela razón, ímonos centrar na cousa española, porque é onde mellor e de maneira máis espectacular se pode apreciar esa contaminación do lixo no cotián, como mandan os canons...
A zona de subcultura, primeira formulación da actual cultura lixo realizada por Bruno Schulz, un pouco antes de Valerio Lazarov, entra triunfal nos grandes salóns onde as elites vivían por e para a "alta cultura", ó tempo que esta; deformada e convertida en grotesco fenómeno popular, maniféstase a cachón en case tódalas expresións da vida cotiá, como un chapapote á deriva. Resultaría imposible delimita-las características desta estraña condición apelando unicamente ás clásicas e manidas onomatopeias de camp, kitsch, cheese, pin, trash, badge, punk, etc., porque chegamos a un estado de cousas que desborda calquera intento de explicar como é a nosa cultura sen poder deixar de recorrer, unha vez máis, tanto ós cadros de Solana e as Costus como ós da Rata de Antequera.
A nosa pintoresca tese é aquela -e con isto, non saberiamos dicir en que saco nos metemos, se no dos "apocalípticos" ou no dos "integrados"- que se sustenta na idea, tal vez errada, de que a cultura lixo, esa cultura de masas tal e como a experimentamos a diario, é un constructo de contidos moito máis amplos e "ricos" que o que por tradición e polo palabro limitouse ó ámbito marxinal: o relacionado con movementos estéticos asociais, eses que elevaron á categoría de "arte", "pensamento", "pretecnoloxía", "alimentación", "fogar e moda", "demostracións cultas e sofisticadas", etc., todo o que fora considerado no pasado como de pésimo gusto, de pouca calidade ou falto de calquera interese ou contido, como unha "vangarda casual, resultado da torpeza ou do azar" (Jordi Costa). Esta perspectiva do que se coñece globalmente como trash é simple e abertamente reduccionista, cando non reaccionaria, se témo-la intención de afondar sobre os sempre inquietantes fenómenos do mainstream español, que, por algunha razón, descoñecida, resultan, contemplados dende un punto de vista "descartesiano" e científico, auténticos subproductos, comparables ós ananiños de louza para decora-lo xardín, os partidos de fútbol da Liga das Estrelas ou os informativos da televisión... Cunha circunstancia agravante: lonxe de xurdir dun proceso intelectual xeneroso, como vehículo de crítica ou de burla, son o resultado da pura inconsciencia e do mal gusto natural, sen artificios. Por iso, a maioría das manifestacións, produccións e artefactos da vida española son o resultado do clásico soño da Razón (agora ciber, virtual e pasiva) e daquilo que esta produciu e segue producindo, mal que nos pese. Non se trata, por tanto, de facer unha reflexión en clave de humor retro-amable, como acostuman os popes da cultura popular, arredor de que somos, nestas e noutras moitas cousas, "o peor do peor" ou "o máis do last" ("O interesante é copiar sen que se note a quen copias", A. de la Iglesia), senón de enfrontarse á Besta, para descubrir que estamos a medio camiño, no estético, entre o papichulismo e o esperpento de sempre. E no ideolóxico, entre o simulacro, o sucedáneo, o galimatías, o quero e non podo... e o pseudo todo. As nosas vidas flúen, sen posibilidade algunha de deterse, nun incesante e absurdo complexo de ideas, seres e cousas que perden o seu sentido ós cinco minutos (o boneco Curro 92, Hormaechea, a Veneno...), de conceptos que nunca entendemos, pero que foron baleirados de calquera significado (democracia, xustiza, solidariedade, igualdade...), correndo todo polas marxes traxicómicas da imitación de clichés e a explotación das modas (perdón, tendencias), e a Improvisación Nacional sobre a que se sustenta o noso tradicional status quo de "tente, mentres cobro". As nosas "semividas" -é triste dicilo, pero máis triste é experimentalo- non se encadran nun marco histórico postindustrial comme il faut, senón na vella feira, agora completamente desarraigada, dos mercachifles e os derivados. A nosa "case vida", (cultural, política, social, ideolóxica...), insistimos, é puro lixo. Por fin realizouse o soño da nosa vella clase dirixente de toda a vida:
España-Lixo é unha primeira potencia, pero de verdade. Xa o advertían os nosos sabios: "Ser español é unha das cousas máis serias que se poden ser neste mundo".
No doméstico, se España fóra un programa de televisión, sería Gran Irmán. No social, sería o máis parecido a un suceso colorista que se salda cunhas "lesións incompatibles coa vida". E no cultural moi sinxelo: as glorias deportivas do Real Madrid que campean por Europa. É dicir, o máis parecido á España que gozaron o Equipo A, McGyver e James Bond, por esta orde. Un todo de conceptos, conductas e productos groseiros, de baratixas do século XXI, realizado e dirixido por un país á cabeza do Terceiro Mundo, centro do eixo Madrid-Marbella-Arabia Saudí. Moito peor, moito máis rápida, moito máis grande e moito máis desvariada, incluso, que a cultura lixo norteamericana de salón. Un grandioso sucedáneo do subproducto oficial.
"Situacións extremas e cotiás, tan cotiás que xa non nos afectan, centos de seres anónimos pululan polo asfalto ou polas redes informáticas, travestidos ou acomplexados, soterrando calquera esperanza de salvación" (Angel Antonio Rodríguez, Celeridad e imaxe)
Políticas e ideoloxías polo sumidoiro
Non cambiaron os contundentes (e pouco posmodernos) modelos tradicionais de "ordeno e mando" postos ó servicio do español. A única novidade importada atropeladamente foi o superdesenvolvemento tecnolóxico, pero sempre dentro do clásico subdesenvolemento social. Aínda que, iso si, todo enmarcado, afortunadamente, no popular "desenvolvemento sostible". Esta formidable síntese deu como resultado unha España en ficción celtibérica, tipo Asterix en Hispania ou Os Picapedra, repleta de "técnicos", "tecnócratas", "operadores", "consultores", "asesores", "comerciais", "especialistas"..., con apelidos tipos Sopalajo de Arrierez e Torrezno, Acelerez ou Saueltalamosca, que non son máis que os representantes a comisión polos pobos, os vendedores de enciclopedias (agora en telemarketing), os agropuecuarios e asalariados de toda a vida, pero postindustrializados; é dicir, operando nun contexto de non-traballo, e en condicións da Revolución Industrial. Esa que non chegou nunca ó noso país. O Pita-gol e o autoxiro como highlights da nosa industria.
As cousas que pensan os españois están minus zero: liberados a empurróns, e sen apenas consciencia de elo, da relixión obrigatoria, as ideas sobre a vida e do futuro da humanidade limítanse ó que digan polos mandos a distancia, as consignas dos xornais deportivos e os emoticóns dos móbiles. Os máis xóvenes (de 0 a 65 anos) apuntáronse, cuns trinta anos de atraso, ás modas esotéricas para buscar un hobby iluminador: as pedras do destino, o xardinciño zen, a hipnose clínica, a telefonía móbil e os bailes de salón. Do catolicismo fica un certo pouso raro, como os sandadores de opereta e algúns acontecementos que nos devolven á máquina do tempo nacionalcatólico, tales como o enésimo escándalo do cura tarambana de Zero, ou a santificación en prime time de Escrivá de Balaguer, o primeiro santo con lentes de pasta da historia ("Este borriquito de noria ou ese burro sarnoso baixo cuia figura vese cando se dirixe a Deus...", adoitaba dicir, arrincándose por Chiquito). E as novas igrexas catódicas dos cultos popularizados por Donna Hightower, Manzanita ou El Pérez (quen, segundo el mesmo, unha vez escoitou unha Voz que lle ordenou: "Pérez, ata aquí chegamos: a navalla ou a Biblia"):
As ideas políticas do español (si, ¿que pasa?), oscilan entre unha enorme maioría que non-sabe-non-contesta e o fascinante mundo da desinformación, sobre o cal, nos tememos, non cabe facer reflexión algunha ("xa están aquííí..."): omnipresentes e omniscientes, como un anuncio de Pascual, regalando co diario bonecos de coñecidos homes de acción, vaixelas de Mortadelo e Filemón, sobres de comida preparada Alcosto, o xogo da oca do Real Madrid, e ata libros de saldo, tipo Jesus viviu e morreu en Cachemira, ou Osama Bin Laden: a espada de Alá, de Eric Frattini. Os quioscos en pouco se diferencian do escaparate dun badulaque inverosímil.
Aínda que este descoñecemento e desapego cara a res pública sexa parte consustancial da nosa historia, a situación actual, na que todo o mundo é consciente (inconscientemente) de que non existe forma algunha de controla-los procesos económicos, por máis que a clase política se crea dotada duns descontrolados superpoderes para decidi-l noso lixo de destino no universal, conducíunos a un estadio de pasotismo, cando non de absoluto desprezo cara eles, cara os nosos pais da patria. Un fenómeno do desprezo (non precisamente un entusiasmo, como vaticinaba o sabio Lyotard), esta vez si, tamén consustancial a toda a Europa creada artificialmente polos plutotecnócratas de Maastrich e da Escola de Cincinnati.
Sociedade polo rego
Os tres piares fangosos onde se asinta cambaleante a vida española poderíanse resumir en: Sexo, Alarmismo e Diñeiro. A xente española pretende, mediante o socorrido recurso da "fuxida cara adiante" e "o que veña detrás, que arree", escapar a toda pastilla da súa condición de ser humano shareware, e afastarse dos perigos cos que os medios os atemorizan -a inseguridade cidadá, a droga, o terrorismo cego, os cans e os maridos asasinos, as alunizaxes, as mafias de inmigrantes ó Roberto Alcázar e Pedrín, as chuvias de meteoritos de xeo e o moi posible afundimento da torre Picasso, segundo Antena 3 TV ("As ameazas cortan a inspiración erótica", Carlos Iturgaiz)-, así como dispor dunha posición económica saneada, baseada nas mensualidades e a euroconversión/desvalorización das moedas, unha moeda lixo tipo Monopoly que destiñe e que en economías modestas case xa non ten sentido nin razón de ser. Ambas cousas, para dispor dun disparatado consumismo/hedonismo de usar e tirar, fabricado a partir de subproductos.
Os espacios de ocio son os novos centros de reunión relixiosa onde colectiviza-los males, pero con bolsas e vasos de plástico, mentres dipeamos: os centros comerciais cos seus correspondentes burgers, disco pafs, cinema de macrosalas, karaokes, bares de tapas, bingo, salón de xogos, etc., etc. Os espectáculos son punto e aparte, máis que nada porque "todo é un bo espectáculo", e producen ó súa vez conceptos lixo tales como "un bo filme", "unha boa cea", "unha boa persoa", "un bo viño", "unha boa compañía".
Segundo as sondaxes, os españois coidamos moito o noso aspecto de "adáns". Debe ser esa a razón pola que tódalas rúas están invadidas por badulaques de roupa, de feituras e fabricación en serie dos patróns da moda europea, pero co toque español, que ten, por un lado, o rancio substrato de 'Este señor de negro', mesturado coas viles explotacións das marcas italianas (esas camisas, por exemplo, de Versas, Moschito e Versatto), e a cruel importación do "flamboiante" aspecto da comunidade iberoamericana, tras asimilar, á súa maneira hot & spicy latina, o look do imperio yanki. Dentro da nosa mocidade-lixo-branca, eles van vestidos como imitadores de terceira de artistas e futbolistas latinos travestidos de segunda; e elas, como as suripantas que triunfan na capital do Terceiro Mundo, Mayami. Esas Suripop Supernenas da tele, Bellepop, que actúan nos Carrefour de provincias ignotas, serían un exemplo concreto. A Outra España segue como pode os dictados da elegancia 'Los santos inocentes' dun Bertín Osborne, un 'El Jarabo' ou un duque de Feira. E para elas, unha Pitita Ridruejo, unha dona Carmen Polo de Franco... Ou máis ben clásicas, como Ana Botella. Vestidas por ¡Tony Ardón ou Paquito Clavel! O producto nacional da moda, dominado polas corporacións do gusto reciclado, como Zaramango, ofrecen ó españ@l a posibilidade de vestir barato, con trapalladas, pero todo disfrazado con certa pátina de calidade artificial e como de bo vestir amanerado ó Victorio & Luchino ou o perruqueiro de Karina. Un "'top manta' da alta costura", como di a ex miss e pensadora Judith Mascot.
As Casas, os pisiños do español, as infravivendas seguen ancoradas, gracias ó labor da especulación "abarca e devora" e os efectos da aluminose, no "chabolismo vertical" para familias sen recursos. Na moda do adosado en cidade dormitorio, pero agora vendido gracias ás cuñas da onda media e os folletos do buzón, como "ambiente señorial, canchas de pádel, salas de meditación, zona de recreo presurizada, xardinciño zen, espacios de ocio on line, seguridade privada, e todo a quince minutos do centro, nunha próxima provincia limítrofe, cun índice baixo de criminalidade". Os máis pudentes optaron por exportar, carpetovetónicamente, a clase de vivenda coñecida como "loft descontextualizado" a imitación dos anuncios españois, onde se poden ver criaturas que vagan nun gran espacio desamoblado, pero cunha moto ou unha "instalación" moderna, mentres oen unha e outra vez a Weezer-Moviestar. O resto segue empeñado en decorar e vesti-las súas casas cos obxectos dos "todo a cen" orientais e os mobles, na parte barata, dos salóns Ikea (os máis excéntricos, na Galería do Coleccionista), cando non en Salones Ocaña, a cidade do moble, Artimueble, Tu-Mueble e ExpoMueble, situados neses esdrúxulos e sórdidos polígonos periféricos onde se elevan orgullosos e ameazadores macrocentros para a bricolaxe, a decoración, os electrodomésticos, a comida lixo, a roupa lixo e os xoguetes pouco sexistas. E o coche, ollo, fetiche insustituible da vida diaria, prolongación do ego hispano e culminación, nos remates e deseños de plástico e material de reciclaxe, das estética-carente-de-ética do español, nun contexto de obras públicas do Terceiro Mundo.
O español vive no atasco ou na valga provocada por un ballón, o español come en franquías de grandes empresas estranxeiras (eses fish fingers do Capitán Pescanova, esas Fajitas Old O Paso) ou en graxentos locais con denominación de orixe (Los Torreznos III, bar español; cafetería Iowa, snack-bar...).
O español viste como un bardallas e divírtese como un necio, de forma pasiva e coa boca aberta, nun espectáculo (que ben pode ser Cortyland, o desfile de aluguer das forzas armadas ou o Cirque du Soleil). Sen embargo, e este costume resiste indemne, bébese coa mesma sede furiosa de séculos e séculos de abotargamento. Porque ata Don Simón é cultura. De botellón. Mediterránea.
O cubo da cultura
"En literatura e na política hai moito ghilipollas" (Arturo Pérez-Reverte)
E fíxense quen o ía dicir. Neste terreo, non nos doen prendas: todo é lixo. E podémonos sentir orgullosos, de lograr un Weltanschauung cultural de moito coidado. Non temos máis que repasa-la lista de personalidades da nosa kultur-trash que triunfaron internacionalmente nos últimos anos: Induraín (o deporte é Cultura), Antonio Banderas e Penélope Cruz, os nosos cosmonautas, Joaquín Cortés, Ruphert, Enrique Iglesias, o Real Madrid, Almodovar & Amenábar, Esther Cañadas..., quen desbancaron á clásica aliñación de Goya, Gento, Velázquez, Puskas, Dalí, Di Stéfano, Lorca e Picasso, levando a nosa "kultura" e idiosincrasia a tódolos lugares do mundo, como dicía o cuplé. Ou como berra Fermín Bouza:
"Unha máquina simple de reciclar lixo para o consumo humano: unha especie de gran artiluxio da ordinariez cuio funcionamento é, ata agora, impecable. Algo así: consumo-publicidade-audiencia-lixo-degradación cultural-consumo." ("Cultura e gusto ó inicio do século XXI: socioloxía da lixo", Revista de Occidente, núm. 243, xullo-agosto 2001)
Por suposto, tódolos trunfos mencionados anteriormente son ó máis alto nivel, manifestacións extremas. Porque o que realmente podemos considerar como o desiderátum da cultura española de base é o recoñecemento ó cidadán de a pé que sae na televisión por algún suceso ou algunha anécdota, interpretando a realidade en calquera das súas variantes. Así témo-lo maltratador de xénero con telexenia, o chulazo caribeño, o ex garda civil primordial, o vidente de campo, o infraser concursista, a clásica "actriz e modelo" ou o freak mediático, e enormes profesionais, como Terelu e Mª. Teresa Campos. No outro extremo, as vangardas. Encabezadas por Fernando Sánchez-Dragó, Eduard Punset e Ana Rosa Quintana, e representadas por fitos culturais como a pasarela Cibeles e a pasarela Gaudí, os tres tenores, o SIMO, a accidentada entrega do premio Planeta, os premios Príncipe de Asturias a persoas que o pobo non coñece, as aparicións públicas de Ana Botella no Caribe, as aparicións marianas, a morte de Paquirri, a filme de OT, o resurgir do fenómeno Eurovisión, os premios Amigo e os Ondas Latinos, a filme Gran Irmán e a voda de Sara Montiel. Poucos países do noso entorno poden presentar un palmarés semellante de subproductos choqueiros.
Agora ben, a literatura española, punteira no mundo, está vivindo un dos seus mellores momentos dende a óptica canalla dun "top manta" literario. Tódalas "personalidades da televisión" teñen o seu propio libriño, seguen a moda das memorias de artistas e vividores veteranos (Espartaco Santori, Alfonso Santiesteban, Jose Mª Aznar, Isabel Pisano, Joselito e don Antonio Gala, este último, tamén na sección Libro de Señora)... Tamén se cultiva moito o subxénero do libro histórico revisionista (popularizado polos best sellers de don Ricardo de la Cierva, e as monografías a, ante, baixo, cabe, con, contra, de, dende, en, entre, cara, ata, para, por, segundo, sen, so, sobre ou trala Guerra Civil) e as ficcións históricas, ó estilo de 'A vida privada de dona Urraca'. As últimas novidades son, por un lado, os libros de denuncia puntual, como o das nenas de Alcàsser, secuestrado de actualidade; o clásico 'ETA naceu nun seminario: o gran segrego', de Álvaro Baeza; 'Coa venia...Coa venia...Eu indaguei o 23-F', de Piar Urbano, etc., etc. Por outro, as noveliñas de veteranas xornalistas e novas literatas de alambicado nome, dende Carmen Rico Godoy, Marisa Medina ou Isabel San Sebastian, ata Espido Freire e Silvia Grijalba. Ademais, por suposto, do consumo indiscriminado de superventas internacionais, pensados para os traxectos urbanos da muller traballadora.
Falando de cinema lixo, sería completamente inútil limitarse a mencionar como cinema deste pao só e exclusivamente a don Mariano Ozores, e non incluír no mesmo grupo a persoas como Vicente Aranda, Alfonso Ungría e José Luis Garci. É só unha cuestión de matices. E a caspa é a mesma. Como cando se merca un dvd Sonitronic para ver Arma Letal IV, como quen merca un 'botijo' cos atributos virís de Tejero. Ou cando se poñía plástico de tres cores á tele en branco e negro...
No campo teatral, seguen en alza as tendencias inauguradas polos irmáns Álvarez Quintero e o entremés satírico e/ou descolocado de Muñoz Seca e Echegaray, en obras para trintañeiros con gañas de rir e de espectáculo, como 5 homes punto com, 5 mulleres punto com, 5 gays punto com, Quítate ti pa poñerme eu, etc., etc.
En canto á música que sufrimos aquí, resulta un exercicio do absurdo falar sobre ela ("Se canto como o cu, que haxa moitos cus como eu en España", Miguel Bosé). O español prefire o receptáculo onde fai como que oe música, máis que o contido musical propiamente dito: dende o coche, no atasco, a macrodiscoteca do pobo, Disco Castil ou o Pavillón Multiusos Jesús Vázquez. E o reproductor desa música máis que a propia música: esas minicadenas marca Stereo, imitación Made in Triángulo de Ouro das Bang & Olufsen, que se abren pasando a man, con luceciñas de colorins e osciloscopios, aí é onde reside o gusto musical patrio... En estala-los dedos e oír a Bustamante. "Oe oe oe oe..."
É case tan ridículo como falar da televisión, "pre Apagón Analóxico". Pero, como nos chega máis a todos, a televisión, queremos dicir, só podemos constatar que as actuais "parrilladas" de programas, so pena de non incorrer en Teorías da Conspiración e Superiores Descoñecidos, semellan como saídas mesmamente dun limo primixenio. Volvemos a recorrer ó sabio Bouza, sempre tan sementado: "Un país que quere verse a si mesmo coa cara mellor aliñada que ese xesto hortera e sinistro que lle poñen os chamados 'famosos', personaxes de lenda urbana de mínimo fuste: barristas de discoteca, pibas sen oficio, pícaros de toda condición e a patulea de reporteros que diso viven". Pero isto reza, coidado, para Tómbola ata El Parte, pasando por todos e cada un dos programas que na actualidade se emiten.
Cibernia.
A cultura española enriqueceuse unha barbaridade gracias ás novas tecnoloxías. O español é outra persoa dende que ten un móbil como o de Zoolander e pode navegar inconscientemente por internet. A presencia española na rede, en canto a contidos, lamentamos sinalalo, é practicamente anecdótica. Todo o que non sexan chats, páxinas porno e esas webs persoais de peñas de amigos fronteirizos, está aínda por descubrir para o curioso cibernauta unicello. Sen embargo, si podemos atopar de súpeto a nosa impronta en Internet: o chiste, o chascarrillo, a broma, a gamberrada, o insulto, a descalificación e a palabra soez...
Eses miles de gifs animados, escenas eróticas churrusqueiras, os refráns de Chiquitistán, e o video Mola Mazo de Camilo Sesto, por non falar daquelas listas de supervivintes do 11-S, onde o internauta español baleirábase, facendo das súas. Ademais dunha longa lista de horrendos sites institucionais, case sempre inoperativos, de lugares tan diversos como lonxanos: concellos tránsfugas de apeadeiros e pedanías, fundacións embalsamadas ("Fundación para A Lei e A Orde")..., aparte das webs comerciais, nas que se poden atopar dende www.elbazarnacional.com, especializado en productos de denominación de orixe anticonstitucional, ata tendas de confección e alimentación como: www.gaseosassammy.org, www.destilerías.Sys.ue, www.ultramarinosavelino.com ou www.spainmalls.com. Ou punto es.
Trash espido.
A cultura popular sempre foi máis fecunda nos períodos nos que o pobo estaba afastado dos artificios da alta vida cultural, dando resultados espontáneos e activos. Na penosa actualidade, metidos ata as cellas no Weltschmerz, os así chamados productos da cultura popular son completamente alleos ó mesmo pobo, que, en realidade, xa non é pobo senón "público", "audiencia" ou o julioiglesiano "lasss-gentessss", o resultado dunha carreira absurda, como dos Autos Locos, das grandes corporacións mediáticas, lanzadas cara o lixo para satisfacer unhas demandas desa audiencia que eles mesmos crearon, a modo de Prometéos falsos. A vida lixo non ten substrato cultural propiamente dito, senón máis ben é como un lameira de gustos, tendencias, modas desnaturalizadas, etc. Creados polos medios. Non vaiamos caer agora na teoría duns superviláns operando nun laboratorio infernal. Que máis quixeseramos. Este sindiós só é o resultado da economía "anti-persoa humana" e a virtualidade das cousas, un kingdom trash consciente, asumido e aceptado, onde só vale o pracer artificial, o consumismo tolo e a acumulación de lixo nas nosas casas e nas nosas almas. Lonxe de ilustrarse gracias ás ciencias, que adiantan unha barbaridad, como dicía Jovellanos e cantaban na verbena da paloma, a xente embrutécese cada vez máis e mellor, gracias a elas. Ese home que viu Guy Debord un día, estando borracho, é español. Xa saben: "O que pensa, ¡perde!".
"...Sen embargo, cada individuo é capaz de producir en si mesmo unha especie de revolución fría, situándose por un intre fóra do fluxo informativo publicitario. É moi fácil de facer; de feito, nunca foi tan fácil como agora situarse nunha posición estética con relación ó mundo: abonda con dar un paso ó lado. E, en última instancia, incluso ese paso é inútil. Abonda con facer unha pausa; apaga-la radio, desenchufa-lo televisor; non mercar nada, non desexar mercar. Abonda con deixar de participar, deixar de saber; suspender temporalmente calquera actividade mental. Abonda, literalmente, con quedarse inmóbil uns segundos." (Michel Houllebecq, O mundo como supermercado, Anagrama, Barcelona 2000)
Un freak show virtual
Ó final do percorrido, como se se estivese pechando un círculo, o individuo convértese no seu propio monstruo e autoexhibe, no enmudecedor e inabarcable silencio do ciberespacio, os límites cotidiáns da súa propia mediocridade. As páxinas web persoais, nas que o suxeito amosa o seu rostro, as súas afeccións e o seu entorno, son algo así como unha evolución perversa da vella feira de fenómenos humanos. A mediocridade, extirpada do seu contexto, é unha forma de anormalidade. O cotián e o minúsculo vístense coas galas da excepcionalidade.
Escritores como Chuck Palahniuk, Michel Houellebecq ou Aldo Nove fozaron nas chagas dun presente nihilista (ou case) que podería se-lo epílogo da historia da humanidade. Pero a imaxe deste último fenómeno lixo -unha xungla de webs persoais reclamando unha comunicación posible- pode ser, tamén, a primeira pedra para a construcción dunha nova realidade non necesariamente ominosa. (Jordi Costa)
(De 'Cultura Porquería, una espeleologia del gust', Jordi Costa, Barcelona 2003)